Pan Marek K. uległ wypadkowi komunikacyjnemu z winy innego kierowcy. Na skutek wypadku zniszczeniu uległ samochód osobowy Pana Marka K, a ponadto odniósł on obrażenia ciała wymagające leczenia szpitalnego. W związku ze zdarzeniem Pan Marek K. zadał pytanie czy należy mu się odszkodowanie tytułem naprawienia szkody i poniesionych strat w związku ze zdarzeniem ? Czy należy mu się zwrot kosztów leczenia ? Czy należy mu się zadośćuczynienie za krzywdę? Czy ma prawo skierować roszczenie do ubezpieczyciela sprawcy wypadku ?
Poszkodowany może dochodzić odszkodowania ( naprawienia szkody majątkowej) oraz zadośćuczynienia za krzywdę ( naprawienia szkody niemajątkowej).
We wniosku z dnia 6 lipca 2005 r. Rzecznik Ubezpieczonych zawarł następujące pytanie: „Czy na podstawie przepisu art. 363 § 1 kodeksu cywilnego za nadmierne trudności lub koszty przywrócenia stanu poprzedniego można uznać koszt naprawy uszkodzonego pojazdu, który nie jest równy lub nie przekracza 100% jego wartości sprzed szkody.” W uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy wskazał, że „W obowiązkowym ubezpieczeniu komunikacyjnym OC ma zastosowanie zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 kodeksu cywilnego, a ubezpieczyciel z tytułu odpowiedzialności gwarancyjnej wypłaca poszkodowanemu świadczenie pieniężne w granicach odpowiedzialności sprawczej posiadacza lub kierowcy pojazdu mechanicznego (art. 822 § 1 kodeksu cywilnego).
Suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń nie może być jednak wyższa od poniesionej szkody (art.824 1 § 1 kodeksu cywilnego) i przede wszystkim na tym tle zachodzi potrzeba oceny, czy koszt restytucji jest dla zobowiązanego nadmierny (art. 363 § 1 zdanie drugie k.c.). Przyjmuje się, że nieopłacalność naprawy, będąca przesłanką wystąpienia tzw. szkody całkowitej, ma miejsce wówczas, gdy jej koszt przekracza wartość pojazdu sprzed wypadku. Stan majątku poszkodowanego, niezakłócony zdarzeniem ubezpieczeniowym, wyznacza bowiem rozmiar należnego odszkodowania”. Ponadto Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że w kwestii szkody całkowitej wypracowane zostało jednolite stanowisko judykatury: „Za utrwalony należy zatem uznać pogląd, że koszt naprawy uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym pojazdu, nieprzewyższający jego wartości sprzed wypadku, nie jest nadmierny w rozumieniu art. 363 § 1 k.c.”
Doznana przez poszkodowanego krzywda uzasadnia żądanie wypłaty należnego mu z tego tytułu zadośćuczynienia. Stanowisko to znajduje oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, między innymi w orzeczeniu z dnia 4 lipca 1969 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I PR 178/69, zgodnie z którym „Przewidziana w art. 444 § 1, 2 kodeksu cywilnego krzywda, za którą sąd może na podstawie art. 445 § 1 k.c. przyznać poszkodowanemu odpowiednią kwotę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego, obejmuje zarówno cierpienia fizyczne jak i cierpienia moralne”.
W wyroku z dnia 25 października 2012 r. wydanym w sprawie o syn. akt I ACa 564/12 Sąd Apelacyjny w Szczecinie odniósł się do kwestii zadośćuczynienia przysługującemu poszkodowanemu w wypadku spowodowanym przez posiadacza pojazdu mechanicznego, stwierdzając, że „Treści art. 34 ust. 1 ustawy z 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie należy odczytywać literalnie, poprzez przyjęcie, że odpowiedzialność z ubezpieczenia OC obejmuje jedynie odszkodowanie, nie zaś zadośćuczynienie.” W świetle powyższego należy uznać, że poszkodowanemu przysługuje zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, w wysokości odpowiadającej zakresowi tej krzywdy. Przy oznaczeniu zakresu wyrządzonej krzywdy za konieczne uważa się uwzględnienie: rodzaju naruszonego dobra, zakresu (natężenie i czas trwania) naruszenia, trwałości skutków naruszenia i stopnia ich uciążliwości, a także stopnia winy sprawcy i jego zachowania po dokonaniu naruszenia.
W braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Na gruncie obowiązujących przepisów prawa obowiązuje więc zasada pełnego odszkodowania, przyznająca poszkodowanemu prawo do naprawienia szkody majątkowej i niemajątkowej w pełnym zakresie.